Merhabalar sevgili okuyucularım:
Yazılarımda biraz çocuklara yönelmek istiyorum. Tüm okuyucularıma keyifli okumalar.
Evet bu hafta çocuklardaki uyum problemlerinden ‘YALAN’ konusunda bilgi vereceğim. Şimdi diyeceksiniz ki sadece çocuklar mı yalan söyler hayır tabi ki yetişkinler de yalan söyler. Ama ben sizlere çocukların yalan söylemesi ile ilgili bilgi vereceğim. Başlıktanda anlaşılacağı üzere çocuk korktuğunda, çekindiğinde, sevgi ihtiyacı karşılanmadığında, sert ve kaba davranıldığında vs. kaçacak bir liman arar. Bu liman yalandır. Çocukların yalan söylemesine geçmeden önce kısaca yalan nedir bundan bahsetmek istiyorum. Yalan söylemek, bir yanlışın veya hatanın gizlenmesi amacıyla gerçeğin söylenmemesi olarak tanımlanabilir. Her insan yaşamının bir döneminde bir şekilde yalan söylemiş olabilir. Yalan söylemek ayıplanan, kınanan bir davranış olmasına karşın bazen ilginç şekilde yalanı ayıplayan kınayanlar bile yalana başvurmadan edemezler. Ancak, arada bir yalanını yakaladığımız kimseleri hemen ‘YALANCI’ olarak etiketlemek doğru değildir. Eğer bir birey çok rahatlıkla, sıklıkla, gereksiz yere yalan söylüyorsa ve bu nedenle insan ilişkilerinde ciddi sorunlar yaşamaya başlamışsa yalan söyleme davranış bozukluğundan söz edilebilir.
Peki gerçekten çocuklar yalan söyler mi?
Çocukların genellikle 6 yaşından önce yalan söylemedikleri görüşü kabul görmektedir. 6 yaşından sonra çocuklar yetiştikleri ortama bağlı olarak bir biçimde yalan söyleyebilmektedirler. Ancak çocukların söyledikleri yalanın gerçek yalan değil sözde yalan olduğu öne sürülmektedir. Bazı çocuklar olmamış şeyleri olmuş gibi uydurarak anlatırlar. Bunlar hayal ürünü uydurmalardır.
Genel olarak yalan, başkalarını kandırmak ya da yanıltmak amacıyla söylenen sözlerdir. Çocuklarda 6 yaşından önce söylenenler yalan olarak kabul edilmez. Çünkü bu yaş dönemindeki çocukların inanılmaz bir hayal dünyaları vardır ve gerçekle gerçek olmayanı ayırt edemezler. Anlattıkları şeyler bazı ebeveynler tarafından yalan kabul edilir. Halbuki çocukların söyledikleri ve anlattıkları kandırma ve yanıltma amacı taşımaz. Çocukların söylediği yalanların çoğu sosyal yalan çerçevesi içindedir. Örneğin; okuldaki başarısızlığını saklamak, küçük hırsızlıklarını gizlemek için yalan söyleyebilirler.
Yalanın psikolojik nedenleri:
✓Çocuğun sevgi ve ilgi ihtiyacının anne baba tarafından yeterince karşılanmaması. ✓Çevresindeki insanların kötü örnek olması. ✓Çocuklar arasında kıyaslanma yapılması. ✓Çocuğa gücünün üzerinde sorumluluk verilmesi. ✓Çocuğun yaptığı hatalar sonucu sert cezalar verilmesi olarak sıralayabiliriz.
Çocuğunuzun yalancı olmasını istemiyorsanız aşağıdakileri yapabilirsiniz;
✓Çocukları yalana iten en önemli nedenin erişkinlerin gerçek karşısında takındıkları çelişkili tutum olduğunu unutmayın. Anne baba olarak önce siz açık sözlü ve yalansız bir iletişimde bulunarak, çocuğa doğru rol model olun. ✓Anne baba olarak söylediklerinizle yaptıklarınızın tutarlı olmasına dikkat edin, çelişkili davranmayın. ✓Çocuğunuzdan kapasitesi üzerinde şeyler beklemeyin. ✓Aşırı otoriter ve baskıcı olmayın, çocuğu maddi ve manevi olarak tehdit etmeyin. ✓İlgi ve sevginizi çocuğunuzdan esirgemeyin. ✓Çocuğunuzu anne baba arasında taraf olma pozisyonuna getirmeyin. ✓Onu kardeşleri ile ve diğer çocuklarla kıyaslamayın. ✓İstek, kaygı ve sıkıntılarını sizinle rahatça paylaşmasını sağlayın. ✓Çocuğunuzun onaylanma ihtiyacını karşılayın. ✓Son olarak çocuğunuzu yalancı olarak etiketlemeyin. Unutmayın bu etiketler olumsuz davranışları teşvik eder, pekiştirir.
Bazen her şeye rağmen çocuğunuz, gerekçesiz patolojik yalan davranışı gösterebilir. Kişilik bozuklukları psikolojik sorun ve dengesizlikler, dürtü kontrol bozuklukları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite gibi hastalıklar patolojik yalan söylemenin altında yatabilir. Çocuğunuzun yaşı ilerledikçe, yalanlar alışkanlığa dönebilir. Bu gibi durumlarda bir uzman klinik psikologdan destek alarak durum değerlendirmesi ve yardım alabilirsiniz.
Çocuğunuz yalana, yani kaçacak bir limana değil güvenli bir limana doğruya sahip olmasını sağlayın.
Okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.
-Uzman Klinik Psikolog Merve Çalış-